Duin en Kruidberg, Santpoort, Noord-Holland – 10 of 14 km.
Duinen, zee en bos
Na vriendenbezoek in Zuid-Holland rijden we richting Haarlem om te wandelen in het bos- en duingebied van Nationaal Park Zuid Kennemerland. Het natuurgebied ligt direct achter het station van Santpoort-Noord en is daarmee goed met het openbaar vervoer bereikbaar. Wij parkeren de auto op de parkeerplaats in het bos en bekijken op de informatieborden nogmaals de route. Het routekaartje hebben we uitgedraaid via de site van Natuurmonumenten, een van de eigenaars en beheerders van dit gebied.
Zoals ons wordt aangeraden laten we het fietspad voor wat het is en pakken, direct na de betonnen zuilen, de blauwe pijltjesroute die ons naar het strand leidt. Het zijn smalle kronkelende paadjes door het bos. Prachtig is de kleur van het lentegroen van bomen en struiken. Zonlicht heeft nog kans om door de ontluikende blaadjes de grond te bereiken en allerlei bloempjes genieten nu nog volop van de warmtestralen.
Een bijzonder mooi stukje, waar een platgetrapt zand-/modderpaadje slingert door een paarse gloed van bloeiende bodembedekkers tussen de bomen, is een eldorado voor mijn zintuigen. Heerlijk om weer buiten te zijn, te genieten van de lente en de aangename temperatuur.
paarden en nieuwsgierige konijnen
Dan wordt de bosbegroeiing minder en zo’n beetje op de rand van bos en duin staan we plotseling oog in oog met een ree. Langzaam loopt het dier al knabbelend aan alles wat het tegenkomt naar enkele bomen en bosjes en blijft daar, zich niets van ons aantrekkend, rustig staan eten. We lopen nu in het kale duingebied en vlakbij hoor ik het gehinnik van een paard. Shetland pony's, Koniks en Schotse Hooglanders worden hier ingezet opdat het gebied goed begraasd wordt. Het paard is duidelijk op zoek naar soortgenoten. Vlak voor ons draait het de weg op en loopt een eindje voor ons uit voordat het in de duinen verdwijnt. Later tijdens onze wandeling zien we dat het paard aansluiting heeft gevonden en in gezelschap is van twee andere soortgenoten.
Bij de strandopgang klimmen we het laatste duin over en zien een aantal mensen op het strand die zich prima vermaken met vliegers en het bouwen van zandkastelen. Het is nog net te koud om aan het strand te liggen, een duinpan in de luwte is al wel goed te doen. Even staan we bovenop te genieten van de zee en het weidse uitzicht naar zowel zee als duingebied, voordat we ons al glijdend door het zand weer laten afzakken naar de fietsenstalling beneden aan het duin.
Nu moet de routebeschrijving erbij want van een blauwepijltjesroute is nu geen sprake meer. We passeren wat duinmeertjes en lopen inmiddels te zweten op het met stenen en scherven verstevigde pad. Twee konijntjes schieten weg als ze ons in zicht krijgen. Terwijl wij bij een klein plasje staan waaruit stengels omhoog steken, komen ze, nieuwsgierig als ze zijn, telkens even om het hoekje gluren.
jam, slakken en een verrassing
Het duingebied gaat langzamerhand weer over in bosgebied. Ook hier staat veel Duindoorn, waarvan ik de jam zo lekker vind. Dikke slakken met grote huizen liggen hier in de berm. Dit is de wijngaardslak, een beschermde soort. Als we het bospad uitkomen en op een klinkerweg stuiten gaat het even mis. De klinkerweg ligt er vast nog niet lang en is nog niet verwerkt in de routebeschrijving. Een vriendelijke meneer die zittend op een bankje in de schaduw met veel aandacht een designblad leest, stuurt ons de goede kant uit. Vanaf het bospad gekomen moeten we dus gewoon rechts aanhouden.
Vogels kwetteren er lustig op los. De grote vogels (lees vliegtuigen), die iedere paar minuten overvliegen kunnen we missen als kiespijn. In de verte staan de hoogovens van IJmuiden maar meestal zie je niet meer dan de witte rook, vergelijkbaar met witte wolken, die ze uitstoten.
Aan het einde van de wandeling wacht ons nog een verrassing. We worden een bebost duin opgestuurd en via een paadje aan de rand van het duin klimmen we omhoog. Beneden stroomt een klein beekje. Dan is er nog het herenhuis Duin en Kruidberg, en de oude ijskelder waarvan alleen de ingang zichtbaar is. IJs wordt er allang niet meer bewaard, het is nu een overwinteringsplek voor vleermuizen. In het begin van de 19e eeuw haalden bedienden brokken ijs om de versnaperingen van zomergasten koel te houden. Nu hebben we de koelkast en de vriezer en de auto die ons comfortabel naar huis brengt.
informatie Duin en Kruidberg
Het natuurgebied waarin we vandaag wandelen, Duin en Kruidberg, maakt deel uit van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland dat tussen Zandvoort en IJmuiden ligt. Behalve vanaf de parkeerplaats bij de Duin- en Kruidbergerweg is de route ook bereikbaar vanaf station Santpoort-Noord. Tijdens de wandeling komen we bankjes tegen maar het zit ook heerlijk tegen een walletje aan of aan de voet van een duin.
geschiedenis Duin en Kruidberg
Ten tijde van de Franse bezetting in het einde van de 18e eeuw werd het de inwoners van Zandvoort verboden te vissen terwijl dit vissersdorp een prachtige plek aan zee beschut achter de duinen lag al eeuwen leefde van de visvangst. Gelukkig kon men in plaats van vissen ook aardappels telen in het duingebied. Deze stonden bekend als de oersterke en niet aan ziektes onderhevige zandpiepers. Het duingebied werd het eerste recreatiegebied van Nederland en er werden grote landhuizen gebouwd op de landgoederen. In 1881 kwam de spoorverbinding met Zandvoort tot stand waardoor zelfs Keizerin Sissi een bezoekje bracht aan de mooie badplaats. Vanaf 1995 werden de gebieden die door verschillende instanties en particulieren werden beheerd samengevoegd tot het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Het gebied, met strand, kalkrijke duinen, binnenduinbossen en veenpolders is aangesloten op de Ecologische Hoofdstructuur in Nederland. Tot 2003 werd er nog water gewonnen uit het duingebied, nu groeit de waterbel gestaag weer aan en begint het gebied te vernatten.
wijngaardslak
Vanaf maart komt de grootste landslak van Nederland, de wijngaardslak, weer tevoorschijn. De winter heeft de slak onder de grond doorgebracht waar hij vanege zijn met kalk dicht gemetselde huisje geen last van de kou heeft. De wijngaardslak is zeldzaam en daardoor een beschermde soort. De grote grijs/witte huizen met bruine randen vallen direct op in het gras of aan de kant van een bospad. Het huis van de slak kan wel tot 5 cm groot worden. De slak eet algjes of plantjes die hun beste tijd hebben gehad. De paartijd is in mei en kleine witte eitjes komen na een week of vier uit. De huisjes van de kleine slakjes zijn dan transparant en de slak zelf lijkt wel van glas. Ook nu nog zijn wijngaardslakken een delicatesse, het schijnt dat de wijngaardslakken in delen van het land is geïmporteerd opdat Katholieken, die op vrijdag geen vlees mogen eten, van een welkome vervanging konden genieten. Nu zijn gekweekte soorten in supermarkten te koop.
IJskelder landgoed Elswout De ijskelder van landgoed Elswout is gebouwd in opdracht van Willem Borski I tussen 1805 en 1814. In de winter werden ijsblokken uit de vijvers gezaagd en in de ijskelder bewaard. ’s Zomers werd het ijs gebruikt om voedsel en dranken koel te houden. De kelder is zo’n acht meter diep en start met een smalle gang die over gaat in een diepe put. De blokken werden bewaard tussen bladstrooisel terwijl dikke wanden en een aarden heuvel voor een uitstekende isolatie zorgden waardoor de ijsblokken wel tot twee jaar te gebruiken waren. Vanaf de jaren negentig zijn ijskelders in Nederland ingericht voor het overwinteren van vleermuizen.
