De Boschplaat – Terschelling – 20 tot 25 kilometer
En maar staren ...
Pech! Stomme pech! Bij het inpakken van mijn spullen voor onze week op Terschelling scheurt mijn rechter kuitspier. “Oh jee”, zeg ik driemaal, bij iedere keer meer beseffend dat wandelen en fietsen deze week niet aan bod zullen komen. Zo’n zes weken gaat het duren voordat deze zweepslag hersteld is. Het is daarom dat we de geplande wandeltocht op De Boschplaat via de huifkar doen. Het is niet anders. Maar per voet of per huifkar het blijft geweldig op De Boschplaat. De uitgestrektheid van dit gebied, de kenmerkende begroeïng, de vogels, de zee en het wad. Groot voordeel van de tocht per huifkar is Douwe, de voerman, die honderduit vertelt over het gebied en de lachers al gauw op zijn hand heeft met anekdotes en sterke verhalen
We starten vanaf Terpstra Hoorn die, net als Puur Terschelling Oosterend, huifkartochten organiseert op De Boschplaat. Drie paarden voor de kar en wij, hoera voor het been, voorin met beslist het mooiste uitzicht. Via Hoorn en Oosterend gaan we naar de parkeerplaats waar De Boschplaat begint. Aan de rechterkant staat de laatste boerderij van het eiland. De rust straalt ons tegemoet. Het fietspad waar we langs gaan, heeft enkele zijwegen naar rechts die ook zeer de moeite waard zijn om te wandelen.
Amelander Gat
Na deze paadjes komen we langs een stukje land dat er kaal uit ziet. Douwe vertelt dat dit land regelmatig wordt afgeplagd zodat de grond weer verarmd en orchideeën hier volop kunnen bloeien. Langs het pad staat kruipwilg en in een andere struik zitten honderden rupsen van de bastaardsatijnvlinder. Niet handig om mee in aanraking te komen, ze geven uitslag en blaren. Het fietspad gaat bij de hoge duinen over in een pad met hooi dat later modder en zand wordt. We volgen dit pad tot het einde van Terschelling naar het Amelander Gat. Vanaf dit punt is dat nog zo’n acht kilometer.
Het is bitter koud, velen zitten al dik in de dekens die in de huifkar aanwezig zijn. Dan klinkt de schorre roep van een fazant. We zien nog net zijn lange staart tussen lage duinen in het gras verdwijnen. Verderop hebben we meer geluk en laat de fazant ons zijn kleurenpracht zien. Het blijft een gevoelig punt waarom de meeste mannetjes het mooist zijn. Maar het besef van de belangrijke taak van de vrouwtjes, eieren leggen en uitbroeden, doet mijn gekwetste ijdelheid snel afnemen. We horen graspiepers en zien een bruine kiekendief boven het land zweven. Zodra de zon een poging doet om door de logge, grijze wolkenbrui heen te komen, beginnen ook de leeuwerikken van zich te laten horen. De Boschplaat herbergt een kolonie lepelaars en we voelen ons bevoorrecht als we er een zien.
We volgen het pad onder de stuifdijken en rechts zien we de oude stuifdijk die in de twintiger jaren een poging moest zijn ter bescherming en behoud van dit gebied, in de volksmond “ouwe scherm” genoemd. De nieuwe stuifdijk is wel met succes in 1937 voltooid door het gebruik van rietschermen.
We komen aan bij het Amelander Gat. Nog maar een paar jaar geleden kon je Ameland niet uit de verte zien liggen maar moest je daarvoor de duinen over. Nu zijn de duinen weggeslagen en het zand verplaatst zich in een punt om de oostkant van Terschelling heen. Wij verbazen ons erover hoe snel duinen kunnen ‘wandelen’. Het is een onherbergzaam uitziend gebied geworden. Het strand achter het duintje waar we gaan zitten is heel smal. Douwe vertelt dat het noordzeestrand vroeger wel zo’n zes- tot achthonderd meter breed was. Hier is nog maar een fractie van over. Geen wonder dat de duinenrij goed bewaakt wordt.
De Boschplaat zelf wordt ook bewaakt vanaf twee punten. Zodra er mensen gespot worden in het gebied binnen de paaltjes worden deze vriendelijk maar zonder pardon en soms met een bekeuring het vogelgebied uitgestuurd. Een goede zaak!
Cupidopolder
Op de hele Boschplaat zijn geen voorzieningen maar Douwe maakt een vuurtje en plaatst daar een zwart geblakerde ketel in met water. De warme koffie en thee zijn ons zeer welkom. Inmiddels breekt het zonnetje door, het is gelijk een stuk aangenamer. We gaan met de huifkar om de punt heen en vervolgen onze weg door de Cupidopolder, een vlak stuk tussen twee duinenrijen. Het is spontaan ontstaan rond 1950 toen zich een extra duinenrij op het noordzeestrand vormde. De hoefafdrukken van de paarden laten goed zien dat onder het laagje grijze modder, zwarte slik ligt. De Cupidopolder eindigt in een trechter van wit zand en we trekken tussen de duinenrij door naar het Noordzeestrand.
We zijn nog een aantal kilometer van Heartbreakhotel, een strandtent, verwijderd en het is hier rustig. Meeuwen en steltlopers zijn onze enige metgezellen. Zwalkend langs de vloedlijn vertelt Douwe verhalen over de zee en haar schatten. Het is nog niet zo lang geleden dat hier containers met schoenen aanspoelden. De schoenen zijn nog steeds te koop op Terschelling. We gaan nogmaals tussen de duinen door en gaan via het zelfde fietspad De Boschplaat weer uit. Langs de kant van het fietspad staat af en toe een appelboom. Omdat deze appelbomen alleen langs de fietspaden voorkomen neemt men aan dat deze zijn ontsproten uit de pitten van klokhuizen die mensen al fietsend of wandelend achterlaten.
Wat een heerlijke dag! En maar staren naar de kont van het paard.
informatie De Boschplaat
De Boschplaat is in beheer bij Staatsbosbeheer Terschelling. Vanaf 1970, als twaalfde gebied in Europa, kreeg De Boschplaat het Europees diploma, een internationale onderscheiding die niet zomaar wordt toegekend. Iedere vijf jaar wordt bekeken of het gebied nog aan de voorwaarden voldoet om het diploma te kunnen verlengen.
De Boschplaat beslaat heel oostelijk Terschelling en is wandelend of fietsend te verkennen. Het grootste deel van De Boschplaat is niet toegankelijk vanwege broed- en vogelgebied. Wilt u iets verder het gebied in trekken, geef u dan op voor een excursie van Staatsbosbeheer. Met een huifkartocht van Terpstra in Hoorn, kunt u het gebied ook goed bekijken. Wellicht kunt u uitstappen op het eindpunt, het Amelander Gat, en dan teruglopen indien u de totale afstand te lang vindt. Er zijn geen voorzieningen in het gebied. Bekijk voordat u dit gebied intrekt goed naar de weersverwachtingen, want schuilen is er niet bij!
geschiedenis De Boschplaat
Zo halverwege de 19e eeuw was de zandplaat (De Boschplaat) gescheiden van Terschelling door het Koggediep. Door verzanding van het Koggediep verheelde De Boschplaat met Terschelling. Het was toen een kale zandplaat, te vergelijken met de zandplaat van de Noordsvaarder nu. Eb en vloed hadden vrij spel en door de vorming van wat duintjes, waardoor er uitschuring plaatsvond leek het een kwestie van tijd totdat de plaat weer los zou raken van Terschelling. Een stuifdijk moest uitkomst bieden maar de eerste stuifdijk in 1920, gelegd door de toenmalige beheerder Rijkswaterstaat, was niet voldoende. Vanaf 1931, nadat er luchtfoto’s van het gebied zijn gemaakt, begint men met een nieuwe stuifdijk tussen paal 20 en 29. Via duinopbouw van schermen van dennentakken om het zand vast te houden, ontstond er een duinenrij van zo’n vijf meter boven Amsterdams Peil. Er werd helm aangeplant dat het zand moest vasthouden en in de loop der jaren is de duinenrij gegroeid tot hoogtes van tien tot vijftien meter, compleet met stuifkuilen en duintoppen.
kwelders
Door de aanleg van de stuifdijk veranderde het karakter van De Boschplaat in hoog tempo. De Noordzee had er geen vat meer op, het was enkel de Waddenzee die het gebied een aantal keer per jaar overstroomde. Slib blijft achter en tegen de nieuwe duinenrij ontstaat algauw de eerste begroeiing. Op lager gelegen gebieden, dichter naar de Waddenzee toe, verschijnen pioneersplanten zoals Engels Gras, Loogkruid, en Zeekraal. Zeekraal met name verdraagt zout water prima. Waar de kwelder wat hoger is zie je planten, bijvoorbeeld Lamsoor, die met zout en zoet water kunnen omgaan via een ingenieus systeem.
vlinders
De Boschplaat is bij uitstek een geweldige verblijfplaats voor vlinders, er komen maar liefst zo’n 43 dagvlindersoorten voor. Van de 2.500 soorten nachtvlinders komen er zo’n 600 voor op De Boschplaat. Het kweldergebied, rijk aan zeekraal, zeealsem, lamsoor, zeeweegbree en zeeaster, is een open gebied met grassen en kruiden. Als in augustus de Lamsoor bloeit zijn dagpauwogen en kleine vossen van de partij. Het parelmoervlindertje vraagt weer een andere biotoop. In de hitte, op kale, zuidelijk gelegen duinhellingen komt het duinviooltje voor. Hier vindt je de rupsen van de parelmoervlinder, die overigens op de bedreigde soortenlijst staat.
brand
15 mei 2004 stond een deel van De Boschplaat in brand. Het ging om het Jan Thijssenduin (hoog duin waarvanaf de gehele Boschplaat te overzien is) en de Berkenvallei. Met man en macht werd gewerkt om de brand meester te worden. Behalve de brandweer op Terscheling, blushelikopters van de Koninklijke Luchtmacht zetten ook loonbedrijven en toeristen zich in tot behoud van dit uniek natuurgebied. In de dagen die volgden laaide het vuur nog tweemaal op. Een zwart geblakerd gebied bleef over. Beheerders van het gebied maakten zich zorgen of de berken en beredruif, een kruipende heester die in Nederland alleen nog maar op Terschelling groeit, weer terug zouden komen. Ook naar de eikvarens, waarvan zelfs de wortels verbrand waren, werd halsreikend uitgekeken. Er is niets door mensenhanden gedaan, de natuur moest zichzelf herstellen. Anno 2006 zijn de verbrandde delen allang weer groen, voor een leek is er niets meer te zien van de brand. Maar pas over enkele jaren kan bekeken worden of het gebied beschadigd uit de strijd gekomen is.
lepelaar
De eerste lepelaars verschijnen eind februari in Nederland. De tropisch uitziende vogels komen dan van Afrika waar ze overwinteren. De vogel heeft zijn naam te danken aan zijn snavel waarmee hij visjes en grote waterinsecten naar binnen lepelt. Het aantal broedparen lepelaars is dankzij beschermende maatregelen weer toegenomen. Halverwege de vorige eeuw kwam het aantal broedparen niet boven de tweehonderd uit, nu telt alleen Terschelling al zo’n 170 broedparen per jaar.
