Witte Veen, Haaksbergen, Overijssel – 8 km
Met natte voeten door het Witte Veen
Deze wandeling start en loopt gedeeltelijk door Duitsland. We komen vanuit de richting van Haaksbergen en direct als we de grens gepasseerd zijn, zijn alle borden in het Duits. Ik krijg een beetje een vakantiegevoel. Het is maar een klein eindje naar Restaurant Haarmühle waar de wandeling door het Witte Veen begint. Vlak achter de uitspanning staat een een watermolen. Het water in het riviertje stroomt gestaag naar lager gelegen gebied.
Het is koud en ik ben blij dat ik me warm aangekleed heb. Hier en daar ligt een flinterdun laagje ijs op de vennen. De wandeling begint door een stukje bos en, verrassend, heide. Dat zou ik niet verwacht hebben in een hoogveengebied maar veel van het oorspronkelijke veengebied is verloren gegaan door afgraving voor landbouwgronden. Er is nog zo’n 30 ha bewaard gebleven. Door het verhogen van het waterpeil en het aanleggen van dammen zijn basisbiotopen aangelegd zodat bijvoorbeeld de boomkikker hier weer kan floreren. Maar nat, drassig en zompig zoals in veengebied wordt het al snel. Schotse Hooglanders waar we plotseling voor staan, de uitwerpselen hadden al verraden dat ze in de buurt waren, zoeken tussen de bomen een drogere plek.
vlonders
We komen bij een gedeelte waar door beheer het waterpeil ook is verhoogd. Een pad van vlonders leidt ons over het onstane moerasgebied. Niet alle vlonders zijn droog en zonder modder tot aan je enkels te bereiken. Sommige mensen keren dan ook teleurgesteld terug. Het vlonderpad slingert voor ons uit en wij volgen maar al te graag. Ook hier wordt het bos niet meer opgeruimd en heeft daardoor een natuurlijke uitstraling. Hier en daar staat een rhododendronstruik.
Een lang pad met aan onze linkerhand een open grasgebied en rechts van ons vergraste heide dat men bezig is af te plaggen zodat er opnieuw heide kan groeien. Een stenen vogelkijkhut biedt uitzicht over het open gebied. Een Schotse Hooglander loopt, begeleidt door een reiger, rustig grazend met ons mee. Lopen we hier weer in Nederland of nog in Duitsland?
modderpad
Dan duiken we een stukje bos in. We lopen over een smal paadje dat tussen bomen door slingert. Aan weerszijden staan hoge rhododendrons. Dit moet een bloemenpracht zijn zo halverwege mei. Soms is het pad wel heel erg smal en vele haarspelbochten leiden ons naar weer een heel andere natuurbeleving want het pad dat in een boog rond een grote ven loopt is nauwelijks begaanbaar. Eigenlijk is het een modderpad. Ik probeer zo veel mogelijk op de kleine grasstukjes te lopen die vlak rond de bomen groeien. Veel houvast aan de jonge boompjes heb ik niet, deze buigen gewoon met me mee. Meer glijdend dan lopend geniet ik wel. Het is enerverend. De reacties van de mensen voor en achter ons doen me lachen. Mijn muts blijft achter een tak haken en ik moet een stap achteruit glibberen om ‘m alsnog te kunnen pakken. Tegemoetkomers worden over en weer aangemoedigd dat het niet ver meer is. Aan het einde van het pad probeer ik de modderlagen van mijn schoenen kwijt te raken door ze aan het gras af te vegen.
Langs de weg staat een houten huisje waarin enkele potten Nederlandse honing staan die je na betaling in een geldkistje kunt meenemen. Nu komt er nog een heel mooi stukje, door bos, langs watertjes en uiteindelijk naar hetzelfde riviertje waar we de wandeling gestart zijn. Het pad leidt ons over een houten vlonderbrug een donker naaldbos in. Het wordt hier parkachtig en heuvelig en al gauw hebben we het eindpunt bereikt. Een verrassend gebied met diverse natuursoorten. Vergeet vooral je laarzen of hoge wandelschoenen niet.
informatie Witte Veen
Witte Veen wordt beheerd door Natuurmonumenten die in 1981 300 ha heeft verkregen. Het gebied is zeer divers. Er is nog 30 ha hoogveen over. Andere stukken zijn ontgonnen voor grasland en landbouw terwijl op de zandgronden graan geteeld werd, wat ook nu weer gebeurd. Er zijn een aantal basisbiotopen aangelegd in de vorm van moerasachtige gebiedjes zodat bijvoorbeeld de boomkikker weer een plaatsje heeft. Het gebied heeft zeer natte gedeelten, dus waterdichte schoenen of laarzen zijn een must.
De auto kan geparkeerd worden bij restaurant Haarmühle, te vinden langs de weg Buurse-Altstätte, vlak over de grens bij Haaksbergen.
De naam Witte Veen lag voor de hand. Hier groeit het witte eenjarig wollegras en veenpluis.
Geschiedenis Witte Veen
De oude watermolen Haarmühle dateert van voor de 14e eeuw. Het huidige gebouw stamt uit 1619 en is een monumentaal pand. Door schuivend landijs is reliëf in het landschap ontstaan. Het hoogveen werd door bewoners van het gebied afgegraven voor grasland en landbouwgronden. Stukken heide ontstonden welke door schapen werden begraasd. De mest werd gebruikt om de landbouwgronden vruchtbaar te houden. Aan het einde van de 19e eeuw werd het gebied gekocht door textielfabrikant Van Heek. Hij wilde hier zijn eigen landgoed realiseren. De naaldbomen dienden als productiebos. In de 17e eeuw werd hier druk gesmokkeld. Boerderij Het Markslag werd gebruikt als uitvalsbasis voor de grenssurveillanten. Er zijn hier nog oude grenspalen te vinden van voor 1795 waarop de oorspronkelijke inscriptie nog te lezen is.
Boomkikker
De boomkikker dankt zijn naam aan het feit dat hij ook in bomen te vinden is. Met zuignapjes aan vingers en tenen klimt dit felgroene kikkertje van zo’n 4 cm grootte in bomen om te genieten van een zonnebad. De kikker kan snel van kleur veranderen (olijfgroen, geel of zelfs donkerbruin), bijvoorbeeld vanwege zijn gemoedstoestand en de omgevingstemperatuur. De boomkikker leeft graag in de overgangszone van waterpartijen en struikgewas waarbij de zon een belangrijke rol speelt. Helaas is door intensief landgebruik veel van de habitat van de boomkikker verloren gegaan en staat deze kikker op de rode lijst van bedreigde soorten. In mei en juni legt de boomkikker eiklompjes op de met zon beschenen waterpartijen. Aan het einde van de zomer zijn de nieuwe dikkopjes in het water te vinden.
Eenjarig wollegras en veenpluis
Een voor hoogveen kenmerkende plant is het eenarig wollegras. Samen met het veenpluis dankt het Witte Veen zijn naam aan deze twee planten die beide een witte, pluizige bol vertonen. Het eenarig wollegras bloeit van maart tot mei en brengt per aar een bloem voort. Het pluizige bolletje voelt klevering aan. Dit plantje is een belangrijk bestanddeel bij de vorming van turf. Ook veenpluis vindt hier zijn plekje, zowel op de veengrond als op de heide. De plant wordt zo’n 20 tot 60 cm groot en is goed bestand tegen wisselende waterstanden. De bloeiwijze, het pluis, werd vroeger wel gebruikt als vulling voor kussens.
