Appelscha Aekingerzand - 6 of 11 km.
Kale Duinen
Op naar de Kale Duinen bij Appelscha. Hier ben ik als kind wel eens geweest tijdens een schoolreisje. Helemaal zonder angst ging dat niet, want hier zouden slangen zijn. Ik zorgde ervoor dat ik bij iedere stap goed uitkeek waar ik mijn voeten neer zette. Een spel in het bosgebied grenzend aan de Kale Duinen was aan mij dan ook niet besteed.
Nu, zoveel jaar later en wijzer, stap ik frank en vrij over het mulle zand. De angst is omgezet in een meer realistischer gedachte dat de slang banger is voor mij dan ik inmiddels voor hem. We starten vandaag met een bezoek aan het bezoekerscentrum in Appelscha en kopen daar een kaart van het Nationaal Park Drents-Friese Wold, waar de Kale Duinen onderdeel van zijn, en tijdens de wandeling zijn we maar wat blij dat we 'm bij ons hebben. Het bezoekerscentrum is een echt kijk- en doecentrum. Kinderen zullen zich hier uitstekend vermaken met allerlei testjes en wetenswaardigheden. Een film vertelt het ontstaan van het natuurgebied.
uitkijktoren
Op naar de wandeling zelf. We parkeren de auto op het parkeerterrein aan de Canada (naam van de weg). De Aekinger Zandroute (Kale Duinen) is 5 km en wij willen er nog een stuk aan knopen door bos en het beekdal Aekingerbroek. Het is maar een klein stukje langs de bosrand naar het zandgebied. Bruin/paarse kleuren van de heide en het groen van de dennen steekt af tegen de witte zandvlakte. Geweldig, ik houd van deze kleuren.
De wandeling voert ons langs de rand van de zandheuvels en dwars door de zandvlakte heen. Het is warm in de luwte en fris wanneer de koude wind ons om de oren blaast. Ik geniet enorm van dit mooie gebied. In de verte is de uitkijktoren al te zien. De rode paaltjesroute brengt ons daar langs. We klimmen de toren op en eten een hapje terwijl we het uitzicht over de zandvlakte en het open gebied in ons opnemen.
modderpaden
We wijken hier van de rode paaltjesroute af om aansluiting te zoeken met de witte paaltjes die ons door het bos moeten leiden. Helaas, als we op pad zijn is er geen enkel wit paaltje te bekennen. Staatbosbeheer is bezig met beheerwerkzaamheden met dit stuk natuur. Bomen worden gekapt, het is een ware kaalslag. We weten dat dit is ter bevordering van de uitbreiding van de zandvlakte. Omdat tractoren als werktuig worden gebruikt zijn de paden hier en daar behoorlijk modderig en er staan grote plassen. Af en toe moeten we een paadje door het bos maken om verder te kunnen.
We zijn blij met onze kaart. Op ieder kruispunt staan bordjes die het perceelnummer aangeven dat overeenkomt met het nummer op de kaart. Zo kunnen we de route nog aardig volgen. Wanneer we weer bij de open vlakte aankomen slingert links van ons het beekje de Vledder Aa, dat hier ontstaat en uiteindelijk bij Steenwijk uitmondt in het Steenwijkerdiep Als we, te vroeg, een pad naar links inslaan komen we voor het beekje te staan en moeten weer terug. Gelukkig hebben we de uitkijktoren al weer in het zicht en kunnen we daar recht op aan lopen.
Hier zijn veel schapen met lammetjes aan weerszijden van het pad. Zo schattig, dat kleine grut. Moederschaap houdt ons goed in de gaten en als we twee lammetjes naderen die zich verstopt hebben achter een klein bosje, rent moederschaap naar haar kroost om het te beschermen.
grenspoel friesland drenthe
Bij de uitkijktoren pakken we de rode Aekingerzandroute weer op. We lopen langs een ven wat de naam Grenspoel draagt. De provinciale grens tussen Friesland en Drente loopt er dwars doorheen. Je kunt goed zien dat het afgelopen week flink geregend heeft want het ven heeft een overloop via het pad naar een ander watertje. Het laatste deel van de wandeling gaat weer over het mulle zand. De zon is er inmiddels ook bij gekomen en ik ga even aan de kant van het pad zitten en draai mijn gezicht naar de zon. Heerlijk, laat maar komen die lentezon, die de koude maartse dagen zo aangenaam maakt.
Dan zien we tussen de bomen door de auto staan. Er is hier nog veel meer te wandelen. Dit Nationale Park is groot maar of het ook weer zo spectaculair wordt als de Kale Duinen...
Informatie Aekingerzand
Onze wandeling gaat rond het Aekingerzand en deels naar het zuiden door aangeplant bos Berkenheuvel en langs het beekdal Aekingerbroek.
Deze terreinen maken deel uit van Nationaal Park Drents Friese Wold. Het bezoekerscentrum Drents Friese Wold bevind zich twee kilometer ten westen van Appelscha (Terwisscha 6a). Naast dit mooie en druk bezochte bezoekerscentrum is een speelbos van Staatsbosbeheer en er starten hier een paar gemarkeerde wandelingen. Onze wandeling begint een paar kilometer naar het zuiden aan de Canadaweg. Je kunt ook starten in Wateren (zie kaartje).
Het Aekingerzand of Kale Duinen is een groot stuifzandcomplex te midden van bos en heide. Staatsbosbeheer heeft grote stukken bos gekapt om het terrein nog groter te maken en het zand weer vrij te laten stuiven.
Het naastgelegen beekdal Aekingerbroek is de bron van de beek Vledder Aa. Ook hier worden oude natuurwaarden hersteld. De gekanaliseerde Vledder Aa mag weer meanderen, grond is afgegraven en de grondwaterstand is verhoogd. Schapen voorkomen dat het gebied dichtgroeit.
geschiedenis Aekingerzand
De soms wel 5 meter dikke zandlaag is in de laatste ijstijd door de wind aangevoerd. Al in de IJzertijd werd het gebied rond het Aekingerzand bewoond. Grafheuvels en een hunnebed bij Diever wijzen hierop. Later liet men schapen en rundvee grazen op de heidevelden. De mest uit de stallen vermengd met heideplaggen werden gebruikt als mest voor de 'essen'. Essen zijn hoog gelegen akkers.
De heidevelden werden zo intensief gebruikt dat er kale plekken ontstonden waar het zand ging stuiven. Rond 1850 bedreigden enorme zandhopen de dorpen en akkers in de buurt en worden de eerste grove dennen gepland om het stuiven tegen te gaan.
Rond 1900 kwam er langzaamaan een einde aan de bemesting met heideplaggen door de opkomst van kunstmest. De zandvlakten en heidevelden werden steeds meer bebost en zo ontstond het Drents-Friese Wold. Vanaf 1990 is rondom het Aekingerzand weer veel bos gekapt, de wind kan het stuifzandgebied nu open houden.
Aekingerbroek
Het beekdal Aekingerbroek ligt ten zuiden naast het Aekingerzand. Vanaf de houten uitkijktoren heeft u een prachtig uitzicht over beide gebieden. Vroeger was het Aekingerbroek een nat voedselrijk gebied met veel bijzondere plant- en diersoorten zoals zonnedauw en heikikker. In de 19e eeuw werd het gebied ontwatert en bemest voor de landbouw. Voor een goede ontwatering van de nieuwe landbouwgronden is de Vledder Aa rechtgetrokken en uitgediept. Deze ontwikkelingen waren uiteraard funest voor de flora en fauna die het moest hebben van de typische kenmerken van een beekdal, nl grote variatie in hoogte, begroeiing, voedsel en waterhoeveelheid. Na 1990 Staatsbosbeheer bezig de oude situatie te herstellen. Het beekdal is afgeplagt, afwateringssloten zijn gedempt, bomen gekapt en grazers houden het gebied open en de grond arm.
Vledder Aa
Het beekje Vledder Aa ontspringt in het -naast het Aekingerzand gelegen- beekdal Aekingerbroek en stroomt vervolgens 25 km. naar het zuidwesten richting Steenwijk. Hier gaat de beek verder als Steenwijkerdiep. De historische kronkelende loop van de eerste 10 km. van de eerder rechtgetrokken beek is bijna helemaal hersteld.
Adder (Vipera berus) In nederland leven drie soorten slangen. De gladde slang, de ringslang en de adder. De adder is de enige gifslang in ons land. Adders leven in veengebieden, op de heide en zijn bijvoorbeeld ook te vinden op open plekken in het bos. In de tweede helft van de 20e eeuw werd veel heide opgeofferd aan akkerbouw waardoor de adderstand drastisch verlaagde. De adder, te herkennen aan de zigzag-tekening op zijn rug, heeft een driehoekige kop. De vrouwtjes worden zo’n 70 cm lang, de mannetjes zijn wat kleiner. Adders eten hoofdzakelijk zoogdieren. Na de winterslaap komt de adder op zonnige dagen in het vroege voorjaar tevoorschijn. Na dat de mannetjes hun eerste vervelling hebben gehad leggen ze soms grote afstanden af bij het volgen van de geursporen van de vrouwtjes. Na de paring gaan de dieren uit elkaar en leeft iedere slang voor zich. De geboorte van gemiddeld 10 jonge slangetjes vindt plaats in augustus of september waarbij het gif van de jongen al even sterk is als bij de volwassen slangen. Vanaf eind september verdwijnen alle adders onder de grond tot dat de cyclus opnieuw start in het voorjaar.
