Reahûs, Rien, Easterein, Friesland - 11 km
Op de Friese greide van kerktoren naar kerktoren
Mensen in zondagse kleren en met hun kerkboek onder de arm lopen de grote, Rooms Katholieke kerk uit. Een oud mannetje en zijn jonge begeleider lopen het naastgelegen kerkhof op. De hoge kerktoren glanst in de zon. De knoppen in de bomen strijden er om wie als eerst haar blaadjes kan ontvouwen in de koesterende warmte van de lentezon.
Hier begint onze drie kerkentocht, door weilanden en de kleine, pittoreske dorpjes, Roodhuis (Reahûs), Lytsewierrum, Rien en Oosterend (Easterein). We verlaten Reahûs aan de noordkant en volgen de beroemde slingerende Slachtedyk. Toen we hier vorig jaar liepen buitelden hazen in de weilanden over elkaar heen. Nu is het op een enkele vogel na leeg. Als we achterom kijken zien we de skyline van Reahûs. De grote kerk steekt beschermend boven de huizen uit en de eens tegen het water beschermende Slachtedyk kronkelt met de parallel gelegen sloot richting het dorp.
Boerenerf
Bij het bordje Greate(Grutte) Wierum Nr. 4 slaan we linksaf de oprit naar een boerderij in. Een stukje over het erf, door een hek en dan zien we niets meer. Althans geen pad. Wel zien we de kerk van Lytsewierrum waar we naar toe willen. We lopen het paadje naar links op en ontdekken dan, tegen over een klein bruggetje, een smal betonnen paadje door het weiland. Ach, wat leuk is dit. Wandelaars kunnen elkaar hier niet passeren en moeten een stap het drassige weiland in doen.
We komen bij Lytsewierrum, een dorpje dat op een terp ligt en maar via een doodlopende weg met de auto bereikbaar is. Hier staat een handjevol huizen rondom de enorme kerk. We lopen om de kerk heen en genieten van het gevoel dat dit soort dorpjes ons geeft. Op een ouderwets droogbord hangt witte was te drogen. We volgen het pad naar het volgende dorpje Rien. Vroeger telde dit dorpje maar liefst drie herbergen. Nu is er, direct bij de brug, nog een van over weliswaar nu in gebruik als woonhuis. Na de ophaalbrug gaan we naar de bankjes die direct links, langs het water staan. Tijd om een hapje te eten. Kinderen spelen op de wal langs de sloot, klimmen over hekken en vertellen, nee schreeuwen elkaar toe, wat hun nieuwste ontdekking is. We kunnen vanaf hier de kerktoren van zowel Lytsewierrum als van Reahûs zien.
Van galmgaten en rechtbanksoap
We hebben lekker in het zonnetje gezeten maar te lang pauzeren is niet handig, dan kom je zo moeilijk weer op gang. We lopen terug naar de brug, maar slaan daarvoor al linksaf om zodoende nog een binnenstraatje mee te pakken. We zijn nu eenmaal gek op die oude huisjes. Het ene kozijn zit nog schever dan het andere en ik vraag me af hoe ze die ene deur toch steeds passend kunnen maken omdat deze steeds schever weg zakt.
We zijn niet de enige wandelaars tussen Rien en Itens. Sportief geklede mensen die flink doorstappen en gezinnen met kinderen die het wat rustiger aan doen genieten van het buiten zijn. Nog voor het dorp Itens slaan we linksaf bij het bord dat de fietsroute naar Easterein en Reahûs aangeeft. We gaan de weilanden weer in, maar nu is het een normale weg want hier staan nog enkele boerderijen. We komen bij een bruggetje. Als we hierover zouden gaan korten we de wandeling met zo’n 4 kilometer in, maar we willen ook de derde grote kerk zien en gaan rechtsaf richting Easterein. In de berm naast de sloot staat al speenkruid in bloei. Een enkele paardebloem en wat madeliefjes doen ook al zo hun best.
In Easterein lopen we naar de grote kerk en gaan er links om heen. Uit de galmgaten vliegen duiven en kauwtjes, die ook wel torenka’s worden genoemd, in en uit. In dit dorp is ook de Friese tv-serie Dankert en Dankert, een rechtbanksoap, opgenomen die in het najaar van 2007 door de NCRV zal worden uitgezonden. Aan het einde van dit weggetje rechtsaf was Kafé Bergsma, nu Noflik Easterein. Toen fijn voor een kopje koffie of thee onderweg maar vooral mooi vanwege het oude karakter dat dit etablisement uitstraalt. Binnen was het nog hetzelfde als weleer. Oude foto’s onderstreepten dat, maar uniek is toch wel het honderd jaar oude behang in het linker gedeelte. De toenmalige eigenaars vertellen graag over de historie van hun pand en de hectische tijd toen hier de opnamen voor de serie werden gemaakt.
Heineken naast de kerk
Wij gaan verder richting Reahûs en passeren het theecafé annex woonwinkel dat direct naast een galleriekerk staat. Even rondsnuffelen kan zeker geen kwaad. We zien zelfs een heel leuke lamp, die we op de foto zetten om te kijken of het wat is voor bij ons thuis. Maar dan gaan we weer echt op pad. Aan het einde van het dorp slaan we linksaf richting Reahûs met de kerktoren alweer in het zicht. We komen heel wat veeroosters tegen maar er is nog geen vee in het land te bekennen. Een oude man in normale kledij loopt ons in hoog tempo voorbij. Even later zien we hem zelfs rennen. Lentekriebels?
Na een heerlijke wandeling komen we weer bij Reahûs aan. Links naast de kerk, waar vroeger de kruidenier zat hangt een uithangbord van Heineken. Vorig jaar werden we gastvrij in de keuken van het echtpaar ontvangen omdat in het cafégedeelte een klaverjaswedstrijd gehouden werd. Ze vertelden ons dat zij alleen open zijn als ze zelf thuis zijn. Vandaag zijn ze er echter niet.
We lopen voorbij de kerk richting auto. Wat moet dat vroeger toch prettig zijn geweest als je van dorp naar dorp trok met de kerktoren van het volgende dorp al in zicht. Ook nu nog symboliseren die oude, stevige kerken veiligheid en niet in de laatste plaats omdat deze vaak vanwege het wassende water op terpen gebouwd werden. Herinnering aan de begintijd van waterbeheersing in Nederland, terp versus deltawerken.
informatie Littenseradiel
De gemeente Littenseradiel kenmerkt zich, zo staat in een folder te lezen, door rust en ruimte, natuur en cultuur. In de gemeente liggen de natuurgebieden Skrok en Skrins, die vanuit een vogelkijkhut te bezichtigen zijn. Ook de Lionserpolder is in beheer bij Natuurmonumenten waar zij proberen, in samenwerking met de boeren, het waterpeil te verhogen wat ten goede komt aan de weidevogelstand. Van de Slachtedyk, een oude zeewering, zijn de bermen in beheer bij It Fryske Gea.
geschiedenis LIttenseradiel
Gemeente Littenseradiel ligt in het mid-westen van Friesland. Het behoort tot het zogenaamde terpenland. Terpen (verhogingen in het land) werden vroeger gemaakt zodat het water de kerk en woningen (net) niet kon bereiken.
De gemeente bestaat uit 29 dorpen en talrijke buurtschappen. De eerste bewoners vestigden zich hier zo rond 500 jaar voor Christus. Grote boerenbedrijven geven aan dat het goed toeven was in dit zeekleigebied. Het water van de zee werd bedwongen door middel van dijken die talrijk zijn en kriskras door Friesland lopen. Een heel bekende dijk is de Slachtedyk die loopt van Oosterbierum naar Raerd en dwars door de gemeente Littenseradiel slingert.
Grutto
Een weidevogel die behoort tot de groep van steltlopers. Deze groep vogels heeft zich aangepast aan een bestaan in moerassige gebieden. Dit verklaart meteen waarom het aantal broedparen in Nederland in de laatste decennia zo drastisch gedaald is. Door intensieve landbouw en verlaging van de grondwaterstand kreeg de grutto het steeds moeilijker. De grutto is zo’n 40 centimeter groot, heeft lange poten en een lange, rechte snavel. In de zomer heeft het mannetje een steenrode borst en nek. In de winter zijn het mannetje en het vrouwtje grijs.
De zo kenmerkende roep “grutto - grutto” wordt gelukkig steeds vaker weer gehoord door intensieve projecten om de broedparen op peil te houden. Dat is ook wel nodig want zo’n 90% van de grutto’s, die in juli weer naar Afrika vertrekken, broedt in Nederland.
kerk Lytsewierrum
Het dorp Lytsewierrum is ontstaan aan een zijtak van de voormalige Middelzee omstreeks 1175. De laatgotische Getrudistsjerke is gebouwd in de 12e eeuw. Na verwoesting van dorp en kerk door soldaten in 1514-1515 is de kerk spoedig herbouwd. De klok werd gewijd in 1516 en de herbouw kwam gereed in 1557. In de loop van de eeuwen werden er veranderingen aangebracht waarbij in 1928 de eigen ingang voor vrouwen en mannen werd dichtgemetseld. Oude grafzerken in het looppad werden naar bovengehaald en waren voor het grootste deel afkomstig van de drie omliggende states. Grappig is de gedenksteen in de gevel van de zuidkant van de kerk waar op te lezen was wat de broodprijs in 1557 was. “Anno 1556, de 30ste maart. Doe is deze kerk angeleit, doe is dat broet koft voor 12 stuivers’.
