Oldeberkoop, Makkinga, Friesland - 10 km.
De Tjonger, de heide en loffelijk diaconieveenland
Als we over de Alberdalaan rijden richting de parkeerplaats bij het natuurgebied de Diakonievene, zien we grote beesten met hoorns. Later kom ik er achter dat het om vleesvee gaat wat hier graast met de naam Galloways. Ik stap niet geheel ontspannen het klaphekje door. Het is wat mistig en we zijn bang dat de foto’s en het filmmateriaal te donker worden. Een goed begin dus.
In het voorjaar zijn we hier ook geweest en hebben toen een korte route in alleen de Delleboersterheide gewandeld. Vandaag doen we de lange route. Deze gaat door drie gebieden: de Diakonievene, de Delleboersterheide en de Catspoele. We starten in de Diakovenie een ven ontstaan doordat de diaconie van Nijeberkoop hier vroeger turf (= veen) uitgroef voor de armlastigen van de plaatselijke bevolking zodat zij het als brandstof konden gebruiken. Een loffelijk plan voor de koude winters.
We lopen langs de rand van wat bomen en bossages naar het pad dat richting de ven gaat dat in het bos ligt. Omdat het donker weer is lijkt alles wat uit het water steekt zwart. Het paadje slingert langs de ven en de hoogteverschillen geven dat knussige bosgevoel. Aan de waterkant staan uitgezakte lisdodden (doerebouten) zachtjes te wiegen in de wind.
platte kikker
Zo halverwege de ven voert het pad ons een stukje omhoog. Omgeven door manshoge varens wanen we ons in het oerwoud. Hier en daar is er een doorkijkje. Dan brengt een lange laan ons naar de weg die het natuurgebied doorsnijdt. We moeten deze weg een stukje volgen voordat we een lange oprijlaan naar een huis inslaan. Gelukkig dat de paaltjes de route aangeven.
Halverwege de oprijlaan vindt Tjibbe een platgereden, inmiddels uitgedroogde kikker op het zandpad. Hij heeft inmiddels een hele collectie van dode dieren die we onderweg vinden tot aan een pauw toe. Ook de kikker komt op de foto.
sluis II
Dan ligt daar ineens de Tjonger uitgestrekt voor ons. Vroeger was dit een meanderend beekje. Helaas is het rechtgetrokken voor de turfvaart. We merken dat hier weinig gewandeld wordt want de brede grasstrook langs het water is overal even hoog. Geen afgesleten pad. Eerlijk gezegd kan ik me dat ook wel een beetje voorstellen. Het oude sluisje is nummer 2 van de drie sluisjes in het Tjongerkanaal, dat onderdeel uitmaakt van de Turfroute over het water.
We volgen het laatste stuk langs de Tjonger waar nu meer bos aan beide zijden is. Maar dan, eindelijk, de Delleboersterheide in. Het is hier ook mogelijk nog verder rechtdoor de route te lopen, dan kom je nog langs een plaggenhut. Dit maakt de wandeling een kleine twee kilometer langer. De Schotse Hooglanders en Exmoorpony’s zien we deze keer niet maar de route dwars door de heide is net zo indrukwekkend als in april.
heide, zand, rustieke dennen
Het is heerlijk rustig, af en toe komen we andere mensen tegen. Die rust en verlatenheid vind ik iedere keer weer verkwikkend. Op de heide staan imposante grove dennen, liggen vennen en vinden we paddenstoelen.
Jammer genoeg is daar dan al het laatste stukje van de wandeling: de Catspoele, een ven omzoomd door riet en dichte begroeiing. En voor we het weten is de tocht ten einde en we laten het natuurgebied achter maar nemen de rust mee naar huis.
informatie Delleboersterheide
De Delleboersterheide is een natuurgebied van It Fryske Gea, die het sinds 1951 in beheer heeft. Op de Hoorn, links van de Delleboersterheide is een pingo-ruïne. Er zijn een aantal wandelroute’s van 3 kilometer en 12 kilometer. De wandeling van 12 kilometer gaat ook langs de Catspoele en over de Diakonievene. U kunt vrij wandelen op de paden. Honden zijn niet toegestaan in verband met de aanwezigheid van vee. Hier en daar staat een bankje maar langs het lange stuk over het gras langs de Tjonger is geen bankje te vinden.
Parkeren is mogelijk aan de Alberdalaan (tussen Oldeberkoop en Makkinga) direct bij de ingang van de Diakonievene.
geschiedenis Delleboersterheide
De Delleboersterheide is van oorsprong een turfwinningsgebied. Het riviertje de Tjonger dat al slingerend door Friesland stroomde werd zelfs gekanaliseerd om de afvoer van turf te vergemakkelijken. Toen het veen afgegraven was en de landbouw in opkomst kwam werd het gebied gedeeltelijk gebruikt als cultuurgrasland. De Delleboersterheide is door It Fryske Gea zo goed mogelijk in de oude staat terug gebracht. Het is nu weer een beekdallandschap, een golvend land met dekzand en kommen met veen. Er zijn nu vennen die door de hogere waterstand permanent nat blijven. De Catspoele, een ven waar reeën graag komen drinken en de Diakonievene, een ven van formaat, zijn het levend bewijs van vroegere turfactiviteiten. Het is een afwisselend landschap geworden met open heide en bossen waar Schotse Hooglanders, Exmoorpony’s en Drentse heideschapen voor de benodigde begrazing zorgen.
libellen
In het jaarverslag 2005 van It Fryske Gea staat te lezen dat in dit jaar de (her)ontdekking van de in Nederland uitgestorven gewaande oostelijke witsnuitlibel in de Catspoele heeft plaatsgevonden. In de Delleboersterheide werden maar liefst 39 soorten libellen aangetroffen. Dit zou te maken hebben met de combinatie van vennen met relatief weinig voedingsstoffen, helder water en een rijke vegetatie direct onder het wateroppervlak en de aanwezigheid van bos in de directe omgeving. Eisen waar de Catspoele aan voldoet.
sterrenschot
In april 2006 vonden wij een gelei-achtige substantie, klodders, met daarnaast volgens ons kikkereitjes. Navraag leerde ons dat het ging om sterrenschot. Wanneer bijvoorbeeld een reiger of een bunzing een kikker opeet, zwellen de eierstokken van de kikker op door vocht in de maag van het dier waarop deze het uitbraakt. In vroeger tijden, toen men dit nog niet kon verklaren, werd er gedacht dat het afkomstig was van vallende sterren. Ook werd sterrenschot wel heksensnot genoemd omdat men in de 17e eeuw dacht dat het ‘snot’ afkomstig was van rondvliegende heksen.
