Spring naar inhoud

De Deelen

Tjalleberd, Friesland - 9 km

Geen ander geluid dan de natuur

We worden verwelkomd door het geluid van de koekoek. Ik bedenk me dat ik nog nooit twee koekoeken tegelijkertijd heb horen roepen. Toeval? Aangezien ik al informatie heb verzameld over De Deelen weet ik dat de imposante giftige grote beerrups die hier voorkomt een lekkernij is voor de koekoek.

Het is half zeven in de avond en er staat voldoende wind zodat we niet opgegeten worden door de muggen. We nemen de route van 3,5 kilometer en deze begint met een houten vlonderpad door het riet. Om ons heen zijn allerlei vogels en zwemvogels te horen. De pluimzeggepollen zijn hier talrijk. Ik vind ze prachtig, net weelderige haardossen.

Het pad bestaat uit houtsnippers, dat loopt lekker zacht en maakt bijna geen geluid. Is het daarom dat we een aantal keer, op nog geen vijf meter afstand, worden opgeschrikt door opvliegende paartjes eenden die zich in de open watertjes in het riet een plaatsje voor nacht hebben verschanst?

De wandelroute leidt ons over een houten brug van liggende paaltjes. We zien meerkoeten, zwanen en futen. In de verte zien we twee roofvogels. Ze zweven boven het land en één maakt een snoekduik naar beneden. We zijn benieuwd of hij/zij de prooi te pakken heeft kunnen krijgen maar ja dat kunnen we niet zien.

Haas, kievit, grutto en ganzen

We wandelen over meer bruggetjes want De Deelen bestaat voor een groot deel uit water, het is een veengebied waar vroeger turf gewonnen werd. De kenmerken daarvan zijn goed terug te vinden in de stripen, waar de turf op te drogen gelegd werd, en de rechtlopende sloten.
Als de route over zo’n stripe loopt staan we ineens oog in oog met een haas. Het duurt maar een fractie van een seconde voordat hij het hazenpad kiest. Aangezien de haas niet rechts of links kan, kunnen we hem nog lang volgen over het pad voor ons.

We wandelen nu in meer open gebied en komen aan het einde van De Deelen. De route gaat naar links maar wij lopen een klein stukje naar rechts. Hier is een open, vrij nat stuk land. We zien kievieten en grutto’s. We blijven op afstand want zelfs nu slaan ze al alarm.

De 3,5 kilometer route eindigt met een lang zandpad richting het beginpunt. De zon begint al licht oranje te kleuren. We komen bij het fietspad (links staat de auto) en gaan rechtsaf naar de vogelkijkhut. Er is nu niet zoveel meer te beleven maar de vorige keer dat we hier waren konden we goed de brandganzen en allerlei andere zwemvogels bekijken. In de hut hangen platen met daarop de afbeeldingen van alle vogels die hier voorkomen.

Als je het fietspad verder volgt dan kom je bij de werkplaats van Staatsbosbeheer. Hier vind je onder andere ook oude machines die vroeger gebruikt werden voor het uitgraven van de turf. Dit is op ongeveer 2 kilometer afstand van de parkeerplaats.

Met de auto rijden we terug langs De Deelen. Waggelende grauwe ganzen volgen de lange strook veengrond die langs de sloten ligt. En verderop veel meer grauwe ganzen met jongen. Hoe heerlijk is de lente nu, het groen schiet op, eieren komen uit en het was vandaag een warme zomerse dag.

informatie De Deelen

Veenpolder De Deelen ligt in de driehoek Aldeboarn, Tijnje, Heerenveen. De Deelen is bereikbaar per auto via Tjalleberd en Gersloot. Vanaf de westkant is De Deelen ook bereikbaar per fiets. Met de boot kunt u het gebied langs de grens bevaren en aanleggen. Bij de parkeerplaats is een informatiebord en daar beginnen ook de twee uitgezette route’s van 1,5 en3,5 kilometer. De vogelhut staat een kilometer verderop. Het is niet noodzakelijk om de paaltjes te volgen want verdwalen is er nauwelijks mogelijk. Maar als u de diversiteit van het gebied wilt zien dan is het wel raadzaam. De hond mag mee mits aangelijnd.

geschiedenis De Deelen
Vondsten vertellen dat De Deelen omstreeks de negende eeuw mogelijk een boerennederzetting is geweest. Daarna is het lang een verlaten gebied geweest, het was slecht bereikbaar en in de herfst en winter kwam het geheel onder water te staan. De vervening begon in het begin van de 20e eeuw. De zo herkenbare structuur van petgaten en stripen (waar de turf te drogen werd gelegd) is ook nu nog goed te zien. Werd deze arbeid eerst met de hand gedaan later namen machines een deel van de werkzaamheden over.

toekomst
Uitbreiding van De Deelen staat op het programma van Staatsbosbeheer. Dit gebeurt in overleg met de omwonende agrariërs.

pluimzegge
De compacte pollen van de pluimzegge staan in en langs het water van De Deelen. Dit geeft aan dat het verlandingsproces aan de gang is. Pluimzegge is een kruidachtig gras dat behoort tot de cypergrasfamilie. In Nederland komt Pluimzegge veelvuldig voor, maar is zeldzaam in Flevoland, Zeeland en op de Waddeneilanden. De stengels worden zo’n 50 tot 100 centimeter lang en hangen gebogen naar de grond. In mei en juni bloeit het gras door middel van pluimvormige aren die zo’n 20 centimeter lang zijn.

veengrond als potgrond
De uitgegraven veengrond bestaat uit vergane plantenresten, is zuiver plantaardig en heeft een hoog gehalte aan humus. Humus is organisch materiaal in de bodem, dat is ontstaan door ontleding van plantaardige en dierlijke afvalstoffen. Veengrond houdt het vocht goed vast maar wordt ook wel vermengd met scherp zand, compost, grind, meststoffen al naar gelang het soort planten waarvoor het gebruikt wordt.

bruine kiekendief
In De Deelen komt de zeldzame bruine kiekendief voor met haar spanwijdte van 125 – 135 cm. De vrouwtjes zijn bruin van kleur, hebben een roomkleurig masker en zijn meestal groter dan de mannetjes. De prooien die ze pakken zijn daarom ook wat groter. Het mannetje is lichter van kleur, heeft een blauwgrijze staart en tevens een blauwgrijze band over de vleugels. Over het algemeen zweeft de bruine kiekendief met plotselinge wendingen laag over het land. Vanuit een stootduik stort hij zich op zijn prooi die bestaat uit kleine zoogdieren, vogels en amfibieën. In mei legt het vrouwtje gemiddeld zo’n 5 eieren die blauwachtig-wit van kleur zijn. Na een week of 5 komen de eieren uit en de jongen blijven nogmaals zo’n periode in het nest.

Wandeling De Deelen
Met verhaal, kaart, foto’s en achtergrondinformatie.
Tjalleberd, Friesland 9 km.

De Deelen

Karakteristieken
Laagveengebied, petgaten en ribben.

Bijzonderheden
Vogelkijkhut “De Turfhut”. Talrijke watervogels. Overwintering door ganzen.

Grootte
500 ha.

Ligging
Ten noorden van Heerenveen, links van Tjalleberd en Gersloot.

Toegankelijkheid
Vrij toegankelijk op de paden.

Links
Brandgans